آرمان- علی زمانی: کمتر از دو ماه تا انتخاب رئیس مجلس خبرگان رهبری زمان باقی مانده و همچنان گمانه زنی‌های بسیاری درباره جانشین آیت‌ا... مهدوی کنی برای ریاست این مجلس در فضای سیاسی کشور وجود دارد. با این وجود نگاه اغلب کارشناسان سیاسی به موضع‌گیری‌های آیت‌ا... هاشمی به عنوان رئیس چندین دوره این مجلس دوخته شده است.
جایی که به نظر می‌رسد هاشمی با کاندیدا شدن یا نشدن خود، در تعیین انتخاب رئیس این مجلس نقش با اهمیتی برعهده خواهد داشت. ماجرا از آنجا آغاز شد که سید احمد خاتمی عضو مجلس خبرگان پس از درگذشت آیت‌ا... مهدوی کنی عنوان کرد: « آن طور که من خبر دارم جناب آقای هاشمی‌رفسنجانی در برخی جلسات گفته‌اند که تمایلی به ریاست ندارند، اما سیاستمداران ما هر لحظه ممکن است تصمیم جدیدی بگیرند و اگر ایشان هم تصمیمی بگیرد، می‌شود یکی از کاندیداها و مجلس خبرگان رهبری مانند بقیه برای ایشان تصمیم می‌گیرد». این سخنان البته با واکنش مواجه شد. یک منبع نزدیک به رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، اظهارات سید احمد خاتمی را تکذیب کرد وگفت: آیت‌ا... هاشمی‌رفسنجانی درباره کاندیدا شدن برای ریاست مجلس خبرگان رهبری نه تنها چنین مطلبی نگفته، بلکه در پاسخ به سوالی در همین زمینه گفته در صورتی که بعضی افراد که آنها را برای ریاست خبرگان صالح نمی‌دانم قصد کاندیدا شدن داشته باشند، آمادگی خود را برای کاندیداتوری ریاست این مجلس اعلام خواهم کرد. این سخنان هاشمی اما سوالات متفاوتی را به ذهن متبادر می‌کند. اول اینکه آیت‌ا... هاشمی حضور چه کسانی را برای ریاست مجلس خبرگان به مصلحت نمی‌داند که از کاندیدا شدن با وجود میل باطنی خود برای ریاست این مجلس خبرداده است؟دوم اینکه چرا هاشمی نسبت به سرنوشت جایگزینی آیت‌ا... مهدوی کنی تا به این اندازه حساسیت نشان می‌دهد؟ و سوم اینکه رقبای آیت‌ا... هاشمی برای رسیدن به اهداف خود به چه شیوه‌هایی متوسل خواهند شد و چه میزان شانس پیروزی خواهند داشت؟پاسخ به این سوال‌ها می‌تواند برای بسیاری در شفافیت وضعیت انتخاب رئیس مجلس خبرگان تاثیرگذار باشد.
هاشمی و بازی دو سر برد مجلس خبرگان
به پنج دلیل مهم آیت‌ا... هاشمی در تعیین رئیس مجلس خبرگان نقش مهمی برعهده خواهد داشت. سه دلیل در حالتی است که ایشان کاندیدای ریاست مجلس خبرگان شوند و دو دلیل در شرایطی است که آیت‌ا... هاشمی تصمیم بگیرد شخصأ برای ریاست بر خبرگان اقدامی انجام ندهد. نخستین دلیل این است که اگر آیت‌ا... هاشمی خود را کاندیدای ریاست مجلس خبرگان کند ما با یک انتخابات دو قطبی مواجه خواهیم شد. در این حالت آیت‌ا... هاشمی به تنهایی در یک طرف رقابت قرار خواهد گرفت ودر طرف دیگر یک یا چند گزینه دیگر حضور خواهند داشت. در این وضعیت این احتمال وجود دارد که گزینه‌های دیگر آرا را بین خود تقسیم کنند ودچار تشتت شوند و در نهایت هاشمی به تنهایی با رأی بالایی رئیس مجلس خبرگان شود. همچنین از این نکته نیز نباید غافل شد که تنها بودن هاشمی در یک طرف انتخابات ریاست خبرگان این شانس را به وی می‌دهد که تاثیر عمیق‌تری بر رأی‌دهندگان بگذارد. دومین دلیل زمانی است که رقبای هاشمی بر سر اعلمیت یک گزینه نهایی نتوانند به اجماع نهایی برسند و توانایی انتخاب بین گزینه‌های متعدد که اغلب از وزن یکسان برخوردارند از دست برود. برای رقبای هاشمی انتخاب بین آیت‌ا... هاشمی شاهرودی، آیت‌ا... یزدی، آیت‌ا... جنتی، آیت‌ا... موحدی کرمانی و حتی آیت‌ا... مصباح‌یزدی کار بسیار سخت و دشواری خواهد بود. در نتیجه هاشمی‌رفسنجانی می‌تواند روی یکسان بودن وزن سیاسی گزینه‌های رقیب و عدم توانایی برای انتخاب اصلح برای پیروزی در انتخابات حساب ویژه‌ای باز کند. وضعیت سوم اما زمانی رخ می‌دهد که حسن روحانی به عنوان رئیس‌جمهور کشور و عضو مجلس خبرگان رهبری تلاش کند در انتخاب رئیس خبرگان تاثیرگذار باشد و از جایگاه ریاست‌جمهوری خود به سود آیت‌ا... هاشمی استفاده کند. در صورتی که حسن روحانی تلاش کند در انتخاب رئیس خبرگان از هاشمی به صورت علنی حمایت کند مجلس خبرگان به‌شدت تحت تاثیر افکار عمومی و حامیان حسن روحانی قرار خواهد گرفت. در این حالت روحانی نقش بسیار مهمی در انتخاب رئیس خبرگان پیدا خواهد کرد. روحانی به صورت ناخواسته بین افکار عمومی و انتخابات ریاست خبرگان یک کانال ناخواسته می‌زند که بطور حتم سبب تاثیرگذاری بر سرنوشت انتخابات خواهد شد. با این وجود عدم کاندیدا شدن آیت‌ا... هاشمی نیز به دو دلیل عمده سبب تاثیرگذاری بر روند انتخاب رئیس مجلس خبرگان خواهد شد. اول اینکه اعلام این نکته از سوی آیت‌ا... هاشمی که «اگر عده‌ای برای ریاست خبرگان کاندیدا شوند، من هم کاندیدا خواهم شد»، یک فضای روانی را در جهت قداست و صیانت از جایگاه مجلس خبرگان در فضای عمومی ایجاد کرده است که بسیاری از برنامه‌های رقبای آقای هاشمی را به هم زده است. هاشمی با اعلام آمادگی خود برای ریاست خبرگان سبب برهم خوردن سهل اندیشی عده‌ای شده است که تا پیش از این گمان می‌کردند با ریاست بر خبرگان پس از آیت‌ا... مهدوی کنی می‌توانند به اهداف بلند خود دست پیدا کنند. هاشمی با علم به برنامه جریانی و سیاسی این عده به صورت تلویحی این نکته را گوشزد کرده که نظام جمهوری اسلامی محلی برای بازی‌های سیاسی و جریانی نیست و کسی نمی‌تواند خود را بدون اجازه مردم صاحب جایگاه یا جایگاه‌هایی قلمداد کند. دومین دلیل اما بروز نوعی الگوی «سیاست ورزی» همراه با عقلانیت واعتدال از سوی آیت‌ا... هاشمی است. این نکته می‌تواند برای همه سیاستمداران ایران و جهان اسلام الگو باشد که یک شخصیت سیاسی در چه زمانی باید ابراز وجود کند و پای در صحنه مبارزه بگذارد و در چه زمانی باید از سلاح«سکوت» استفاده کند. یکی از خصوصیات بارز شخصیت هاشمی به عنوان یک کهنه سیاستمدار مسلمان ایرانی این است که با «زمان‌شناسی»مثال زدنی به خوبی می‌داند که در چه زمانی باید چه جنس رفتاری از خود نشان دهد. هاشمی با این اقدام خود نشان می‌دهد که همچنان که در مقابل کینه توزان از سلاح سکوت و «تقیه» استفاده می‌کند در زمان‌هایی که پای منافع اسلام و نظام در میان است اهل هیچ گونه مماشاتی نیست و به مانند یک مبارز انقلابی وارد کارزار سیاسی می‌شود. اینگونه سیاست ورزی که از خصوصیات بارز آیت‌ا... هاشمی در طول بیش از پنجاه سال مبارزه سیاسی بوده است از وی یک شخصیت کم نظیر و تاثیرگذار ساخته است. با تمام این اوصاف هاشمی چه کاندیدای ریاست برخبرگان شود و چه نشود در هر دوحالت برنده بازی تلقی خواهد شد.
خبرگان و شناخت راه آینده
با تمام این اوصاف مجلس خبرگان رهبری علاوه بر مساله انتخاب رئیس، با سه مساله مهم دیگر در آینده مواجه خواهد شد. اول اینکه خبرگان رهبری پس از انتخاب رئیس جدید خود با مساله ترکیب هیات رئیسه و نواب رئیس مجلس مواجه خواهد شد. چیدمان ترکیب فعلی این مجلس نشان‌دهنده حضور نمایندگان هر کدام از طیف‌ها در ترکیب هیات رئیسه با چربش بیشتر به سمت اصولگرایان است. در نتیجه با انتخاب رئیس جدید باید منتظر ماند و مشاهده کرد که کدام جریان چربش بیشتری در ترکیب هیأت رئیسه خبرگان خواهد داشت. دوم اینکه همزمانی انتخابات مجلس شورای اسلامی و انتخابات مجلس خبرگان رهبری آینده اهمیت و جایگاه این مجلس را بیش از هر زمانی برای جریان‌های سیاسی بیشتر کرده است. با پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری جریان‌های شکست خورده در انتخابات تلاش‌های گسترده‌ای را برای به دست گرفتن نهادهای موازی دولت آغاز کرده‌اند. به همین دلیل پیروزی شکست خوردگان انتخابات ریاست‌جمهوری در انتخابات مجلس شورای اسلامی و همچنین خبرگان رهبری می‌تواند تاحدود زیادی التیامی برای این جریان باشد. و سوم اینکه مجلس خبرگان نیاز به نوعی تقویت ساختارها در خود دارد تا از درجه تاثیرگذاری بیشتری نسبت به گذشته در فضای سیاسی کشور برخوردار شود. خبرگان سال‌هاست تنها به برگزاری جلسات فصلی و مقطعی بسنده کرده است. در نتیجه در زمان فعلی که کشور تلاش می‌کند در یک بازی متعادل تمام نیروهای خود را به کار بگیرد این تجدید نظر بیش از هر زمانی ضروری به نظر می‌رسد.
پنجشنبه, 6 اردیبهشت 1403
خبر خوان 
منو اصلی
عضویت در خبرنامه
کاربران
تماس با ما