بخش‌های نادیده گرفته شده حکومت‌داری علی(ع)

2- امام علی نفس جنگ را مذموم می‌دانست. او در خطبه‌ای در ذم جنگ فرمود:«به‌خدا سوگند، هر روزی که جنگ را به تاخیر می‌اندازم برای آن است که آرزو دارم عده‌ای از آنها به ما ملحق شده و هدایت شوند.» جالب است بدانیم در هیچ کدام از جنگ‌های دوران خویش، او آغازگر جنگ نبوده است.
3- امام علی هرگز به دنبال راه‌اندازی سیستم استراق سمع و گماردن مامورانی برای عیب‌جویی از شهروندان نبود و می‌فرمود:«و باید دورترین مردم و نامطلوب‌ترین آنان در نزد تو آن کسی باشد که بیشتر در پی معایب دیگران است. چرا که در مردم عیوبی هست که والی از هر کس به پوشاندن آنها سزاوارتر است. پس هرگز عیوبی را که از تو پنهان است آشکار مساز چرا که بر توست که آنچه را برایت پیداست پاک گردانی و خدا بر پنهانی‌ها حاکم است.»
4- شاید کمتر گفته شده باشد که امام علی تا چه حد تلاش کرد از وقوع سه جنگ در دوران خلافتش جلوگیری کند، او پیک‌های متعددی برای مذاکره با مخالفان گسیل می‌ساخت، شخصا دو بار نزد بزرگان خوارج رفت و برای آنها استدلال آورد، با طلحه و زبیر حتی در میدان جنگ از در صلح و گفت‌وگو وارد شد، بارها و بارها معاویه را نصیحت کرد و وقتی مدارا و گفت‌وگو بر آنها موثر واقع نشد، علی‌رغم میل باطنی، وارد جنگ شد و پس از جنگ بر جنازه کشته مخالفانش نیز نماز خواند، دستور داد حقوق خوارج از محل بیت‌المال قطع نشود و به جز سلاح مورد استفاده در جنگ، اموال همه مخالفانش در جنگ بازگردانده شود. او اعتقاد داشت:«بگذارید با سماحت و لطافت و با ملایمت وملاطفت حق پیگیری شود.»
5- کثیر حضرمی؛ از یاران آن حضرت می‌گوید که در مسجد کوفه گروهی علیه امیرالمومنین صحبت می‌کردند و یکی از آنها قسم خورد که حضرت را خواهد کشت. من او را گرفتم و خدمت حضرت آوردم، حضرت فرمود: «آزادش کن، توقع داری که قبل از اقدام به قتل او را بکشم.» گفتم به شما اهانت می‌کرد. فرمود:«رهایش کن!.» در سیره امام علی حتی تصمیم علنی برای قتل خلیفه نیز مستوجب عقوبت نبود.
6- خلافت امام علی گرچه مملو از جنگ و درگیری و توطئه و اختلاف میان مسلمانان بود، اما یک زندانی سیاسی نیز در دوره حکمرانی او وجود نداشت، خریت بن راشد، سر به عصیان برداشت و خروج کرد، برخی اصحاب إصرار بر دستگیری داشتند و از امام گلایه کردند، ولی پاسخ امام این بود که «تا جنایتی اتفاق نیفتاده نمی‌توان کسی را زندانی کرد والا باید زندان‌ها را پر از متهمان کنیم.»
7- در دستگاه خلافت امام علی(ع)، شکنجه برای اقرار و اعتراف مذموم و غیرقابل قبول بود. در فرمانی حضرت چهار مورد اقرار را بی‌اثر شمرد:«اقرار کسی که به او اهانت کنند یااو را بترسانند، یا او که زندانی است و یا با تهدید از او اقرار گرفته‌اند.»
8- امام علی(ع) خلافت خود را بر اساس عدالت اجتماعی بنا کرد. او همه امتیازات اعیان، نزدیکان و وابستگان قدرت را حذف کرد، والیان ناشایست را عزل می‌کرد، فرصت و زمینه رشد را برای همگان فراهم می‌کرد و از افراد ضعیف جامعه در برابر اقویا دفاع می‌کرد و می‌فرمود: مبادا دشمنی با قومی شما را وادار سازد که عدالت نورزید، به عدالت رفتار کنید که به تقوا نزدیک‌تر است.
9- امام علی(ع) در برخورد با اقلیت‌ها و پیروان سایر ادیان به دنبال تغییر عقیده آنان نبود، دلسوزی‌اش محدود به پیروان و موافقانش نبود و به‌ویژه روایت‌های جالبی از برخورد ایشان با زردشتی‌ها، مسیحیان و یهودیان وجود دارد، ایشان در نامه‌ای خطاب با مالک فرمود:‌ای مالک با تمام مردم مصر، اعم از مسلمان و غیرمسلمان به نیکی رفتار کن و محبت خود را نثار همه کن.
10- در برخورد با مجرم، مجازاتی متناسب با جرم اعمال می‌کرد.درخشان‌ترین موضعش در وصیت به فرزندش امام حسن(ع) مبنی بر قصاص قاتل هویداست. آنجا که می‌فرماید:«اى فرزندان عبدالمطلّب! مبادا پس از من دست به خون مسلمانان فرو برید [و دست به کشتار بزنید] و بگویید، امیر مؤمنان کشته شد، بدانید که فقط قاتلم باید قصاص شود. هرگاه من از این ضربت او از دنیا رفتم، تنها او را یک ضربت بزنید.»
از این دست روایات در وصف تساهل، تسامح، اخلاق‌مداری، مهرورزی، پاسداشت کرامت انسانی و سایر فضایل اخلاقی به کرات در منش و روش امام علی وجود دارد که کمتر به آن پرداخته شده است، شب‌های قدر و ایام شهادت امام علی(ع)فرصتی مغتنم است تا با لایه‌های مغفول زندگی، به‌ویژه سیره سیاسی و حکومتی، انسان‌مدارانه و آزاد‌اندیشانه آن الگوی بی‌بدیل بیشتر آشنا شویم و در برخی رفتارها تجدید نظر کنیم یا حداقل برچسب دینی را از آنها حذف کنیم.