وداع با نماد اعتدال و اصلاح طلبی

 انا لله و انا الیه راجعون .

سیدمحمود دعایی مدیر روزنامه اطلاعات؛  پیر و شیخ و سید مطبوعات ایران  درگذشت. مردی از نسل روحانیت انقلابی ایران که با حرکت ۱۵ خرداد (۱۳۴۲) وارد سیاست شد و در  روز ۱۵ خرداد (۱۴۰۱) هم از دنیا رفت. او که تحت جذبه امام خمینی وارد مبارزه سیاسی شده بود در همان روزی چشم از جهان فروبست که یادآور خاطره‌ی  پیشوای سیاسی‌اش بود.

سیدمحمود دعایی در سال‌هایی که صدایی از روحانیت مبارز در کشور به گوش نمی‌رسید از نجف اشرف صدای روحانیت مبارز بود و یک تنه تحت اشراف رهبر انقلاب رادیو و رسانه‌ای برای انقلاب را اداره می‌کرد. در همان سال‌ها دعایی سعی می‌کرد سخن همه انقلابیون را به رهبر انقلاب  برساند. حتی کسانی که بعدا از صف انقلاب جدا شدند.

دعایی اساسا اهل نقار و جدایی نبود. پس از  تصدی سفارت ایران در عراق با حکم امام مسئول موسسه اطلاعات شد. در حالی که چندی بعد آقای سیدمحمد خاتمی هم مسئول موسسه کیهان شد. اما دعایی رقابت تاریخی این دو موسسه مطبوعاتی را به رفاقت بدل کرد. روزهایی بود که دعایی به علت مشغله رقیب مدیر هر دو روزنامه شد اما هرگز تیتر هیچکدام را به تحریریه رقیب لو نمی‌داد و این اوج اعتدال و انصاف او بود. نکته ای که برای تاریخ مطبوعات ایران عبرت آموز است. تاریخی که در آن سابقه سرقت تیتر یک وجود دارد!
 
دعایی در سیاست هم چنین بود. با وجود گرایش به جناح چپ و اصلاحات هرگز جناح راست و اصولگرا را تخریب نمی‌کرد. گرچه رقیبش کیهان از دهه ۷۰ به بعد چنین می‌کرد.

این البته به معنای بی‌هویتی اطلاعات نبود. دعایی عمیقا مصلح و اصلاح‌طلب و معتدل و اعتدال‌گرا بود. از ارادتمندان و حتی حامیان آقایان هاشمی و خاتمی بود و اولین کنفرانس اعلام نامزدی میرحسین  موسوی برای ریاست جمهوری در موسسه اطلاعات برگزار شد و بیانیه‌های معترضین در روزنامه اطلاعات و بعدا در کتاب سال اطلاعات منتشر شدند تا شاهدی برای تاریخ باشند.

اما دعایی اقتضائات یک روزنامه ملی را می‌دانست. او نمی‌خواست شکاف دولت و ملت را تشدید کند. او نمی‌خواست فاصله حاکمیت و اپوزیسیون را بیشتر کند. بارها برای حل مشکلات ملیون و روشنفکران پادرمیانی کرده بود. از بسیاری از روشنفکران ملی مقالات و خاطرات چاپ می‌کرد. صفحه اعلانات اطلاعات محل درج بسیاری از اطلاعیه‌های احزابی چون نهضت آزادی و جبهه ملی بود. مقالات و خاطرات مهمی از رجال حزب توده از احسان طبری تا نورالدین کیانوری در اطلاعات چاپ شده است.

اطلاعات در دهه ۶۰ دریچه‌ای ولو کوچک برای بحث و نقد و نظر بود. در این روزنامه هم محمدجواد لاریجانی ستون داشت و هم سیدعطاءاله مهاجرانی. حتی گاه ابراهیم یزدی هم مقالاتی می‌نوشت و کیومرث صابری که ستون طنز انتقادی‌اش در اطلاعات فصلی در تاریخ طنز سیاسی ایران را گشود.

دعایی نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی هم بود. گرچه در این مقام هرگز نماینده‌ای جنجالی نبود اما در همراهی با جبهه دوم خرداد و حمایت از دولت اصلاحات تردید نداشت. 

بدون شک شخصیت دعایی پذیرای تندروی‌های چپ و راست نبود و از این رو نقدهایی از راست و چپ بر او وارد می‌شد اما دعایی هرگز نه از مسیر انقلاب جدا شد و نه از راه اصلاح پشیمان شد و نه خط اعتدال را فراموش کرد.

دعایی عمیقا خیرخواه نظام و ایران بود و این خیرخواهی را با گستراندن چتر موسسه اطلاعات بر سر همه وفاداران به ایران و اسلام نشان می‌داد. میراثی که به او سپرده شده بود را نه‌تنها حفظ کرد بلکه به لحاظ معنوی و حرفه‌ای و حتی مادی حفظ کرد و توسعه داد.

دعایی در این سه دهه اخیر خواسته به نمادی از  پذیرش دو بال برای اداره نظام و کشور (ولو نمادین) بدل شد و گاه با ابتکار شخصی و با اتکا به سرمایه و اعتبار فردی نزد رهبران انقلاب در مقام نماینده ولی فقیه در محافلی حضور می‌یافت که جای مسئولان نظام در آن خالی بود و پیام‌هایی را منتقل می‌کرد که فقط او می‌توانست حامل آن باشد تا تالیف قلوب کند.

حزب کارگزاران سازندگی ایران با تسلیت درگذشت این چهره مصلح و معتدل و مبارز و دعوت به بدرقه شایسته او امیدوار است برای پاسداشت او، جای خالی سیدمحمود دعایی در حاکمیت و اصلاحات با انسان‌های شایسته‌ای پر شود که واجد همین ویژگی‌ها باشند و خط وصل باشند و نه فصل...

در کشوری که عمر نهادهای اجتماعی وابسته به عمر انسان‌هاست او عمرش را در حفظ یک نهاد صد ساله (موسسه اطلاعات) گذاشت. میراث دیگران را به خوبی نگهبان و نگهدار بود. میراثش را پاس داریم؛ میراث جمع انقلاب و اعتدال و اصلاح...

یادش گرامی و راهش همواره پر رهرو باد.