آنجه باید بدانید.

دکتر رسول کوهستانی پزوه در این مقاله به مقایسه تفاوتها، وجوه اشتراک و افتراق و مزایای مناطق آزاد تجاری با مناطق ویژه اقتصادی در سرزمین اصلی پرداخته و نقش هر یک را در تسهیل فضای کسب و کار ،تولیدات صنعتی و جذب سرمایه گذار داخلی و خارجی با هدف رشد و پویایی اقتصاد درون زا و صادرات کالاهای داخلی تبیین میکند.  

اهداف ایجاد مناطق آراد تجاری-صنعتی:

تسریع در امور زیربنایی،عمرانی و آبادانی-رشد و توسعه اقتصادی،سرمایه گذاری و افزایش درآمد عمومی -ایجاد اشتغال سالم و مولد-تنظیم بازار کار و کالا-حضور فعال در بازارهای جهانی و منطقه ای-تولید و صادرات کالای صنعتی و تبدیلی و ارائه خدمات عمومی

اهداف ایجاد مناطق ویژه اقتصادی:

تحرک در اقتصاد منطقه ای و تولید و پردازش کالا، انتقال فن آوری،صادرات غیرنفتی، ایجاد اشتغال مولد، جلب وتشویق سرمایه گذاری داخلی و خارجی ، صادرات مجدد ، عبورخارجی (ترانزیت) و انتقال کالا (ترانشیب)

 

تفاوت مناطق آزاد تجاری – صنعتی و ویژه اقتصادی

مزایا	مناطق آزاد تجاری صنعتی	مناطق ویژه اقتصادی	سرزمین اصلی
مقررات روادید اتباع خارجی	بدون نیاز قبلی اخذ روادید	مطابق با سرزمین اصلی	نیاز به اخذ ویزا
اشتغال اتباع خارجی	مطابق با قوانین اشتغال نیروی خارجی در مناطق آزاد (نسبت کارگران خارجی نباید از 10 درصد کل کارگران منطقه بیشتر باشد)	مانند مناطق آزاد	منوط به صدور پروانه اشتغال و مطابق مقررات اشتغال اتباع خارجی
امکان ورود کالا و مواد اولیه بدون عوارض گمرکی،سود بازرگانی و ثبت سفارش	مجاز است	مجاز است	در برخی موارد معدود و خاص بخصوص ماشین آلات خط تولید
معافیت گمرکی برای کالاهای ساخته شده و تولید شده	معافیت در مجموع ارزش افزوده و مواد داخلی بکار رفته در تولید محصول،هنگام ورود به کشور	معافیت در مجموع ارزش افزوده و مواد داخلی بکار رفته در تولید محصول،هنگام ورود به کشور	بدون معافیت
صادرات کالا،تجهیزات و مواد اولیه از داخل کشور به منطقه	نقل و انتقال داخلی محسوب میگردد میتوان صادرات نمود	نقل و انتقال داخلی محسوب میگردد میتوان صادرات نمود	مطابق با قوانین صادرات و واردات

 

تفاوت مناطق آزاد تجاری – صنعتی و ویژه اقتصادی

مزایا	مناطق آزاد تجاری صنعتی	مناطق ویژه اقتصادی	سرزمین اصلی
صادرات کالا و تجهیزات از منطقه به خارج	١-بدون تغییرات به خارج کشور مشمول مقررات منطقه ۲- پس از اعمال تغییرات در کالا و تجهیزات مشمول مقررات منطقه و سرزمین اصلی با توجه به نوع کالا و مواد اولیه مصرف شده	1- بدون تغییرات به خارج کشور مشمول مقررات منطقه 2- پس از اعمال تغییرات در کالا و تجهیزات مشمول مقررات منطقه و سرزمین اصلی با توجه به نوع کالا و مواد اولیه مصرف شده	مطابق با قوانین صادرات
ورود کالای تجاری از منطقه به سرزمین اصلی	مطابق با قوانین صادرات و واردات سرزمین اصلی (با برخی تسهیلات)	مطابق با قوانین صادرات و واردات سرزمین اصلی(با برخی تسهیلات)	*
ترانزیت کالا از/ به مناطق	بدون محدودیت و مطابق با قوانین ترانزیت گمرک کشور	بدون محدودیت و مطابق با قوانین ترانزیت گمرک کشور	بدون محدودیت و مطابق با قوانین ترانزیت گمرک کشور
ثبت شرکت	امکان ثبت شرکت با مالکیت ۱۰۰ درصد خارجی وجود دارد	امکان ثبت توسط شخص حقوقی بدون ملاحظه میزان مشارکت سهام داخلی و خارجی	امکان ثبت توسط شخص حقوقی بدون ملاحظه میزان مشارکت سهام داخلی

 

تفاوت مناطق آزاد تجاری – صنعتی و ویژه اقتصادی

مزایا	مناطق آزاد تجاری صنعتی	مناطق ویژه اقتصادی	سرزمین اصلی
امکان مشارکت و سرمایه گذاری خارجی	کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی و موسسات ایرانی و خارجی و سازمان های بین المللی میتوانند مستقلا و یا با سازمان و شرکت های تابع آن در مناطق آزاد سرمایه گذاری نمایند و سرمایه آنها مشمول این مقررات میباشد.	مطابق با قوانین مناطق آزاد	منوط به دریافت مجوز از سازمان سرمایه گذار خارجی ایران ،در چهارچوب محدودیت های سهم بازار که در برخی رشته ها در قانون ذکر شده است.
پوشش ریسک های غیر تجاری سرمایه گذاری	بر اساس قانون مناطق آزاد	بر اساس قانون تشویق و حمایت از سرمایه گذار خارجی کشور	بر اساس قانون تشویق و حمایت از سرمایه گذار خارجی کشور
مالیات بر ارزش افزوده	1- نقل وانتقال کالا داخل منطقه معاف 2- ورود کالا به سرزمین اصلی مطابق با قوانین کشور 3- انجام خدمات در  محدوده منطقه معاف	1-  نقل وانتقال کالا داخل منطقه معاف 2-  ورود کالا به سرزمین اصلی مطابق با قوانین کشور 3- انجام خدمات در محدوده منطقه معاف	وجود دارد طبق قانون جهت کالاها و خدمات مورد شمول

 

تفاوت مناطق آزاد تجاری – صنعتی و ویژه اقتصادی

مزایا	مناطق آزاد تجاری صنعتی	مناطق ویژه اقتصادی	سرزمین اصلی
مدت توقف کالا و مواداولیه در منطقه	بر اساس نظر سازمان منطقه تعیین میگردد	بر اساس نظر سازمان منطقه تعیین میگردد	حداکثر 5 ماه
تضمین کامل سرمایه های خارجی و سود آنها	مطابق با ماده 21 قانون جلب و حمایت از سرمایه گذار خارجی	بر اساس قانون تشویق و حمایت از سرمایه گذار خارجی کشور	بر اساس قانون تشویق و حمایت از سرمایه گذار خارجی کشور
معافیت مالیاتی بر فعالیت های اقتصادی	20 سال از زمان صدور پروانه بهره­برداری	مطابق با سرزمین اصلی	وجود ندارد(معافیت 100 درصدی بمدت ده سال جهت مناطق محروم)
اشتغال نیروی انسانی،بیمه و تامین اجتماعی	طبق مقررات اشتغال در مناطق	طبق مقررات اشتغال در مناطق	طبق قوانین جاری کشور
خرده فروشی کالای خارجی	مجاز است	مجاز نیست	*
ورود کالا همراه مسافر از منطقه به کشور	در حد معافیت سالیانه مجاز است	مجاز نیست	*

 

تفاوت مناطق آزاد تجاری – صنعتی و ویژه اقتصادی

مزایا	مناطق آزاد تجاری صنعتی	مناطق ویژه اقتصادی	سرزمین اصلی
فروش و نقل و انتقال کالا بصورت تجاری	مجاز است	مجاز است	مطابق قوانین صادات و واردات کشور
نقل و انتقال زمین	فروش و انتقال زمین به اتباع داخلی بلامانع و خارجی ممنوع است در مواردی که انجام سرمایه گذاری خارجی منجر به تشکیل شرکت ایرانی گردد تملک زمین بنام شرکت و متناسب با طرح سرمایه گذاری و تشخیص سازمان مجاز می باشد.	پس از ارائه پایان کار امکان دارد	طبق قوانین جاری کشور
فعالیت های بیمه ایی	طبق مقررات مناطق آزاد / با تک نرخی شدن ارز محدودیت هایی ایجاد شد	مطابق با قوانین کشور	مطابق با قوانین بیمه کشور
عملیات پولی- بانکی	طبق مقررات مناطق آزاد / با تک نرخی شدن ارز محدودیت هایی ایجاد شد	مطابق با قوانین کشور	مطابق با قوانین بانکی کشور
انتقال ارز	بدون محدودیت و با سهولت / با تک نرخی شدن ارز محدودیت هایی ایجاد شد	مطابق با قوانین سرزمین اصلی	وجود محدودیت
بورس	در حال تنظیم آیین نامه / بورس کالا ایجاد شده است	مطابق با قوانین سرزمین اصلی	مطابق با قوانین بازار سرمایه

 

تفاوت مناطق آزاد تجاری – صنعتی و ویژه اقتصادی

مزایا	مناطق آزاد تجاری صنعتی	مناطق ویژه اقتصادی	سرزمین اصلی
استفاده از تسهیلات ارزی	ممنوع است / با تک نرخی شدن ارز تسهیلاتی ایجاد شد	وجود دارد از محل صندوق توسعه ملی	وجود دارد از محل صندوق توسعه ملی
تردد خودرو در محدوده مناطق	با پلاک منطقه تا شعاع مجاز بلامانع با پلاک داخلی مجاز است	مطابق با قوانین سرزمین اصلی	مطابق با قوانین سرزمین اصلی

 

وجوه اشتراک و افتراق مناطق آزاد و مناطق ویژه اقتصادی

الف) وجوه اشتراک

1. بر طبق ماده 4 قانون تشکلی و اداره مناطق ویژه اقتصادی اشخاص حقیقی و حقوقی که در منطقه فعالیت اقتصادی می نمایند از پرداخت عوارض معمول در کشور معاف می باشند. در قانون مناطق آزاد این مزیت تحت عنوان ماده 10 ایجاد شده است.
2. صدور مجوز فعالیت های اقتصادی، عمرانی، ساختمانی، فرهنگی و آموزشی و خدماتی در منطقه مطابق ماده 7 قانون مناطق ویژه اقتصادی بر عهده مدیریت منطقه که "سازمان مسئول" نامیده می شود، محول گردیده است. این مزیت باعث می شود که دایره بوروکراسی حاکم بر صدور مجوزهای اقتصادی محدود شود و کار با سرعت و تحرک بیشتری انجام شود. در قانون چگونگی اداره مناطق آزاد این مزیت تحت ماده 11 برای مناطق آزاد ذکر شده است.
3. بر اساس ماده 8 قانون فوق الذکر، مبادلات بازرگانی مناطق ویژه با خارج از کشور از شمول مقررات صادرات و واردات مستثنی است لیکن مبادلات بازرگانی این مناطق با سایر نقاط کشور تابع مقررات صادرات و واردات می باشد این ماده به معنی خارج از قلمرو گمرکی بودن مناطق ویژه می باشد در قانون مناطق آزاد تحت ماده14 همین مزیت برای مناطق آزاد ذکر شده است.
4. مقررات کار و اشتغال نیروی انسانی:

مطابق ماده 16 قانون مناطق ویژه اقتصادی، این مناطق از لحاظ مقررات کار تابع مقررات کار مناطق آزاد گردیده اند.

5. ثبت شرکتها و مالکیت های صنعتی و معنوی:

مناطق ویژه اقتصادی بر اساس ماده15 قانون مناطق ویژه دارای ضوابط خاص جهت ثبت شرکتها می باشند و در آئین نامه اجرایی نیز پیش بینی شده که ضوابط ثبت شرکتها در مناطق ویژه اقتصادی همان ضوابط ثبت شرکتها در مناطق آزاد می باشد منتهی با این تفاوت که مرجع ثبت شرکتها در مناطق آزاد خود سازمانهای مناطق ازاد هستند در حالیکه مرجع ثبت برای ثبت شرکتها در مناطق ویژه اقتصادی، سازمان ثبت اسناد و املاک است که بر اساس ضوابط ثبت شرکتها در مناطق آزاد تصویب نامه شماره 21453/ت15011 ک مورخ 30/2/1374 به این کار مبادرت خواهد نمود.

6. ارزش افزوده:

مناطق ویژه اقتصادی بر اساس ماده 11 قانون از این مزیت برخوردار خواهند بود که کالاهای تولید شده در این منطقه به نسبت ارزش افزوده قطعات داخلی بکار رفته در آن، اجازه ورود به داخل کشور بدون رعایت مقررات صادرات و واردات را خواهند داشت. یعنی به میزان دو عامل 1- ارزش افزوده 2- مواد اولیه داخلی بکار رفته در هر کالا، نسبتی معین از کل آن کالا اجازه ورود به کشور را پیدا خواهند کرد.

7. به لحاظ اعمال مقررات صادرات و واردات هر دو منطقه خارج از قلمرو گمرکی داخل کشور به حساب می آیند.

ب) وجوه افتراق

 1. روادید:

الف) مناطق آزاد:

• دو هفته قابل تمدید به شش ماه
• برای اقامت یک سال صدور پروانه اشتغال توسط واحد کار و خدمات اشتغال سازمان هر منطقه
• برای اقامت طولانی تر (4تا5) سال حسب درخواست کتبی سازمان و صدور روادید توسط دفتر نمایندگی دایره امور اتباع خارجی منطقه ویژه انتظامی
• علاو ه بر ورود مستقیم از سایر مبادی کشور روادید چهار روزه بدون استعلام از مرکز و یا سایر دستگاههای اجرایی توسط نمایندگی های خارج از کشور و یا نمایندگان نیروی انتظامی مستقر در مبادی ورودی صادر می شود.

ب) مناطق ویژه اقتصادی :

تابع مقررات داخلی

2. بانک و بیمه:

الف) مناطق آزاد:

دارای مقررات خاص در زمینه فعالیتهای بانکی و بیمه اعم از داخلی و خارجی

ب) مناطق ویژه اقتصادی:

تابع مقررات داخلی

3. امنیتی و انتظامی:

الف) مناطق آزاد:

دارای مقررات خاص در زمینه های مقررات امنیتی و انتظامی ، آئین نامه راهنمایی و رانندگی، آئین نامه مرزبانی، آئین نامه چگونگی اداره اماکن، مقررات ورود و اقامت اتباع خارجی، طبق بند د ماده 4 قانون چگونگی اداره مقررات مناطق آزاد فوق پس از تصویب هیئت وزیران به تایید فرماندهی کل قوا نیز می رسد. هر منطقه آزاد دارای منطقه ویژه انتظامی و شورای تامین ویژه به ریاست مدیر عامل سازمان است.

ب) مناطق ویژه:

تابع مقررات داخلی

4. سرمایه گذاری:

الف) مناطق آزاد:

دارای مقررات خاص

ب) مناطق ویژه اقتصادی:

تابع مقررات داخلی قانون تشویق و حمایت سرمایه خارجی و آئین نامه اجرایی آن

5. مدیریت:

الف)مناطق آزاد:

مناطق آزاد به عنوان شرکت دولتی شناخته شده و طبق قانون عزل و نصب مدیران سازمان ها، به عهده هیئت وزیران شورای عالی است.

ب) مناطق ویژه اقتصادی:

مناطق ویژه شامل بخش های دولتی و غیر دولتی می شود و انتخاب مدیران این مناطق حسب مورد به عهده سازمان های مسئول مربوطه است.

6. معافیت مالیاتی:

الف) مناطق آزاد:

کلیه فعالیتهای اقتصادی در مناطق آزاد بر اساس ماده 13 قانون متبوع از معافیت 20 ساله از تاریخ بهره برداری مندرج در مجوز برخوردارند.

ب)مناطق ویژه اقتصادی:

ماده 31 قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور مصوب 1394

متن زیر جایگزین ماده 132 قانون مالیات های مستقیم و تبصره های آن می شود و ماده 138 قانون مذکور و تبصره های آن  حذف می گردد:

ماده132-درآمد ابرازی ناشی از فعالیتهای تولیدی و معدنی اشخاص حقوقی غیر دولتی در واحدهای تولیدی یا معدنی که از تاریخ اجرای این ماده از طرف وزارتخانه های ذیربط برای آنها پروانه بهره برداری صادر یا قرارداد استخراج و فروش منعقد می شود و همچنین درآمدهای خدماتی بیمارستان ها، هتلها و مراکز اقامتی گردشگری اشخاص یادشده که از تاریخ مذکور از طرف مراجع قانونی ذیربط برای آنها پروانه بهره برداری یا مجوز صادر می شود، از تاریخ شروع بهره برداری یا استخراج یا فعالیت به مدت 5 سال و در مناطق کمتر توسعه یافته به مدت 10 سال با نرخ صفر مشمول مالیات می باشد.

الف- منظور از مالیات با نرخ صفر روشی است که مودیان مشمول آن مکلف به تسلیم اظهارنامه، دفاتر قانونی، اسناد و مدارک حسابداری حسب مورد، برای درآمدهای خود به ترتیب مقرر در این قانون و در مواعد مشخص شده به سازمان امور مالیاتی کشور می باشند و سازمان مذکور نیز مکلف به بررسی اظهارنامه و تعیین درآمد مشمول مالیات مودیان بر اساس مستندات، مدارک و اظهارنامه مذکور است و پس از تعیین درآمد مشمول مالیات مودیان، مالیات آنها با نرخ صفر محاسبه می گردد.

ب- مالیات با نرخ صفر برای واحدهای تولیدی و خدماتی و سایر مراکز موضوع این ماده که دارای بیش از 50 نفر نیروی کار شاغل باشند چنانچه در دوره معافیت ،هر سال نسبت به سال قبل نیروی کار شاغل خود را حداقل 50% افزایش دهند، به ازای هر سال افزایش کارکنان یک سال اضافه می شود. تعداد نیروی کار شاغل و همچنین افزایش اشتغال نیروی کار در هر واحد با تایید وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و ارائه اسناد و مدارک مربوط به فهرست بیمه تامین اجتماعی کارکنان محقق می شود. در صورت کاهش نیروی کار از حداقل افزایش مذکور در سال بعد که از مشوق مالیاتی این بند استفاده کرده باشند، مالیات متعلق در سال کاهش، مطالبه و وصول می شود. افرادی که بازنشسته ، بازخرید و مستغفی می شوند کاهش محسوب نمی گردد.

پ- دوره برخورداری محاسبه مالیات با نرخ صفر برای واحدهای اقتصادی مذکور موضوع این ماده واقع در شهرکهای صنعتی یا مناطق ویژه اقتصادی به مدت دو سال و در صورت استقرار شهرکهای صنعتی یا مناطق ویژه اقتصادی در مناطق کمتر توسعه یافته، به مدت سه سال افزایش می یابد.

ت-  شرط برخورداری از هر گونه معافیت مالیاتی برای اشخاص حقیقی و حقوقی فعال در مناطق آزاد و سایر مناطق کشور تسلیم اظهارنامه مالیاتی در موقع مقرر قانونی است. اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی شامل ترازنامه و حساب سود و زیان طبق نمونه ای است که توسط سازمان امور مالیاتی تهیه می شود.

ث-به منظور تشویق و افزایش سرمایه گذاری های اقتصادی در واحد های موضوع این ماده علاوه بر دوره حمایت از طریق مالیات با نرخ صفر حسب مورد، سرمایه گذاری در مناطق کمتر توسعه یافته و سایر مناطق به شرح زیر مورد حمایت قرار می گیرد:

1. در مناطق کمتر توسعه یافته:

مالیات سالهای بعد از دوره محاسبه مالیات با نرخ صفر مذکور در صدر این ماده تا زمانی که جمع درآمد مشمول مالیات واحد به دوبرابر سرمایه ثبت و پرداخت شده برسد، با نرخ صفر محاسبه می شود و بعد از آن، مالیات متعلقه با نرخهای مقرر در ماده 105 این قانون و تبصره های آن محاسبه و دریافت می شود.

1. در سایر مناطق:

50% مالیات سالهای بعد از دوره محاسبه مالیات مذکور در صدر این ماده با نرخ صفر و 50 درصد باقی مانده با نرخهای مقرر در ماده 105 قانون مالیاتهای مستقیم و تبصره های آن محاسبه و دریافت می شود. این حکم تا زمانی که جمع درآمد مشمول مالیات واحد، معادل سرمایه ثبت و پرداخت شده باشد، ادامه می یابد و بعد از آن، 100% مالیات متعلقه با نرخهای مقرر در ماده 105 این قانون و تبصره های آن محاسبه و دریافت می شود.

درآمد حمل و نقل اشخاص حقوقی غیر دولتی، از مشوق مالیاتی جزء های 1 و 2 این بند برخوردار می باشند. اشخاص حقوقی غیردولتی موضوع این ماده که قبل از این اصلاحیه تاسیس شده اند، در صورت سرمایه گذاری مجدد از مشوق این ماده می توانند استفاده کنند.

هرگونه سرمایه گذاری که با مجوز مراجع قانونی ذیربط به منظور تاسیس، توسعه، بازسازی و نوسازی واحدهای مذکور برای ایجاد دارایی های ثابت به استثنای زمین هزینه می شود، مشمول حکم این بند است.

ج- استثنای زمین مذکور در انتهای بند ت، در مورد سرمایه گذاری اشخاص حقوقی غیر دولتی در واحدهای حمل و نقل، بیمارستان ها، هتلها و مراکز اقامتی گردشگری صرفا به میزان تعیین شده در مجوزهای قانونی صادر شده از مراجع ذیصلاح ، جاری نمی باشد.

چ- در صورت کاهش میزان سرمایه ثابت و پرداخت شده اشخاص مذکور که از مشوق مالیاتی این بند برای افزایش سرمایه استفاده کرده باشند، مالیات متعلقه و جریمه های آن مطالبه و وصول می شود.

ح- در صورتی که سرمایه گذاری انجام شده موضوع این ماده با مشارکت سرمایه گذارارن خارجی با مجوز سازمان سرمایه گذاری و کمکهای اقتصادی و فنی ایران انجام شده باشد به ازای هر 5% مشارکت سرمایه گذاری خارجی به میزان 10% به مشوق این ماده به نسبت سرمایه ثبت و پرداخت شده و حداکثر تا 50% اضافه می شود.

خ- شرکتهای خارجی که با استفاده از ظرفیت واحدهای تولیدی داخلی در ایران نسبت به تولید محصولات با نشان معتبر اقدام کنند در صورتی که حداقل 20% از محصولات تولیدی را صادر نمایند از تاریخ انعقاد قرارداد همکاری با واحد تولید ایرانی در دوره محاسبه مالیات با نرخ صفر واحد تولیدی مذکور مشمول حکم این ماده بوده و در صورت اتمام دوره مذکور، از 50% تخفیف در نرخ مالیاتی نسبت به درآمد ابرازی حاصل از فروش محصولات تولیدی در مدت مذکور در این ماده برخوردار می باشند.

د- نرخ صفر مالیاتی و مشوقهای موضوع این ماده شامل درآمد واحدهای تولیدی و معدنی مستقر در شعاع یکصد و بیست کیلومتری مرکز استان تهران و پنجاه کیلومتری مرکز استان اصفهان و سی کیلومتری مراکز سایر استان ها و شهرهای دارای بیش از سیصدهزار نفر جمعیت بر اساس آخرین سرشماری نفوس و مسکن نمی شود.

واحدهای تولیدی فناوری اطلاعات با تایید وزارتخانه های ذیربط و معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور در هر حال از امتیاز این ماده برخوردار می باشند.

همچنین مالیات واحدهای تولیدی و معدنی مستقر در کلیه مناطق ویژه اقتصادی و شهرکهای صنعتی به استثنای مناطق ویژه اقتصادی و شهرکهای مستقر در شعاع یکصدوبیست کیلومتری مرکز استان تهران با نرخ صفر محاسبه می شودو از مشوقهای مالیاتی موضوع این ماده برخوردار می باشند.

در خصوص مناطق ویژه اقتصادی و شهرکهای صنعتی یا واحدهای تولیدی که در محدوده دو یا چند استان یا شهر قرار می گیرند، ملاک تعیین محدوده به موجب آئین نامه ای است که حداکثر سه ماه پس از تصویب این قانون با پیشنهاد مشترک وزارتخانه های صنعت، معدن تجارت و امور اقتصادی و دارایی و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و سازمان حفاظت محیط زیست تهیه و به تصویب هیات وزیران می رسد.

ذ- فهرست مناطق کمتر توسعه یافته شامل استان، شهرستان، بخش و دهستان در سه ماهه اول در هر برنامه 5 ساله، توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور با همکاری وزارت امور اقتصاد و دارایی با لحاظ شاخصهای نرخ بیکاری و سزمایه گذاری در تولید تهیه می شود و به تصویب هیات وزیران می رسد و تا ابلاغ فهرست جدید، فهرست برنامه قبلی معتبر می باشد. تاریخ شروع فعالیت با تایید مراجع قانونی ذیربط، مناط اعتبار برای احتساب مشوقهای مناطق کمتر توسعه یافته است.

ر- کلیه تاسیسات ایرانگردی و جهانگردی که قبل از اجرای این ماده پروانه بهره برداری از مراجع قانونی ذیربط اخذ کرده باشند تا مدت 6 سال پس از تاریخ لازم الاجرا شدن این ماده از پرداخت 50% مالیات بر درآمد ابرازی معاف می باشند. جکم این بند نسبت به درآمد حاصل از اعزام گردشگر به خارج از کشور مجری نیست.

ز- 100% درآمد ابرازی دفاتر گردشگری و زیارتی دارای مجوز از مراجع قانونی ذیربط که از محل جذب گردشگران خارجی یا اعزام زائر به عربستان ، عراق و سوریه تحصیل شده باشد با نرخ صفر مالیاتی مشمول مالیات می باشد.

ژ- مالیات با نرخ صفر موضوع این قانون صرفا شامل درآمد ابرازی به جز درآمدهای کتمان شده می باشد. این حکم در مورد کلیه احکام مالیاتی با نرخ صفر منظور در این قانون و سایر قوانین مجری است.

س- معادل هزینه های تحقیقاتی و پژوهشی اشخاص حقوقی، خصوصی و تعاونی در واحدهای تولیدی و صنعتی دارای پروانه بهره برداری از وزارتخانه های ذیربط که در قالب قراداد منعقده با دانشگاهها یا مراکز پژوهشی و آموزش عالی دارای مجوز قطعی از وزارتخانه های علوم،تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که در چهارچوب نقشه جامع علمی کشور انجام می شود، مشروط بر اینکه گزارش پیشرفت سالانه آن به تصویب شورای پژوهشی دانشگاهها و یا مراکز تحقیقاتی مربوطه برسد و ناخالص درآمد ابرازی حاصل از فعالیت های تولیدی و معدنی آنها کمتر از 5 میلیارد ریال نباشد، حداکثر به میزان 10% مالیات ابرازی سال انجام هزینه مذکور بخشوده می شود. معادل مبلغ منظور شده به حساب مالیات اشخاص مذکور، به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی پذیرفته نخواهد شد.

دستورالعمل اجرایی این بند با پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور به تصویب وزرای امور اقتصادی و دارایی، صنعت، معدن و تجارت ، علوم تحقیقات و فناوری، بهداشت درمان و آموزش پزشکی می رسد.

تبصره 1- کلیه معافیتهای مالیاتی و محاسبه با نرخ صفر مالیاتی مازاد بر قوانین موجود مذکور در این ماده از ابتدای سال 1395 اجرا می شود.

تبصره2- آئین نامه اجرایی موضوع این ماده و بندهای آن حداکثر ظرف مدت 6 ماه پس از ابلاغ قانون توسط وزارتخانه های امور اقتصادی ودارایی و صنعت معدن و تجارت با همکاری سازمان امور مالیاتی کشور تهیه می شود و به تصویب هیات وزیران می رسد.

مزایای قانونی مناطق ویژه اقتصادی

(طبق قانون تشکیل و اداره مناطق ویژه اقتصادی(مصوب1384)

• معافیت از پرداخت هر گونه عوارض معمول در کشور
• تعیین و اخذ هزینه های خدمات از سوی سازمان های مسئول
• معافیت مبادلات بازرگانی این مناطق به خارج از کشور و سایر مناطق ویژه و آزاد از کلیه عوارض ورود و صدور تحت هر عنوان
• واگذاری کالاهای وارداتی به دیگران در قبال قبض انبار تفکیکی قابل معامله
• مکلف شدن بانکهای کشور به پذیرش گواهی مبدا صادره از سوی سازمان های مسئول
• معافیت واردات کالاهای تولید یا پردازش شده در منطقه به کشور به میزان مجموع ارزش افزوده و ارزش مواد اولیه و قطعات داخلی از حقوق ورودی
• مکلف شدن گمرک به پذیرش و ارائه تسهیلات لازم به متقاضیان ترانزیت کالا و حمل مستقیم از سایر مبادی ورودی به مناطق ویژه
• تعیین مهلت توقف کالاهای وارداتی به منطقه با تشخیص مدیریت منطقه
• موظف شدن سازمان ثبت و املاک کشور به ثبت شرکت و یا شعب نمایندگی شرکتهایی که قصد فعالیت در منطقه را دارند منصرف از میزان مشارکت سهام داخلی و خارجی آنها
• ثبت مالکیت های مادی و معنوی و هم چنین تفکیک املاک و مستغلات در منطقه با نظر سازمان مسئول و صدور اسناد مالکیت تفکیکی ذیربط( طبق ضوابط ثبت شرکتها و مالکیت های صنعتی و معنوی در مناطق آزاد موضوع تصویب نامه شماره 21453/ت15011/ک مورخ 30/2/1374)
• تبعیت مقررات اشتغال، روابط کار، بیمه و تامین اجتماعی مناطق ویژه از مقررات حاکم بر مناطق آزاد( خارج از شمول قانون کار)
• موظف شدن وزارتخانه ها و سازمان های خدماتی به ارائه خدمات به مناطق در حدود امکانات و با نرخ های مصوب جاری در همان منطقه جغرافیایی
• مستثنی شدن مناطق ویژه از قلمرو گمرکی داخل کشور
• مجاز شمردن سازمان های مسئول دولتی به واگذاری مستحدثات و اراضی متعلق به خود بر اساس قیمت کارشناسی
• تجویز نقل و انتقال اراضی با رعایت کاربری ها منوط به ارائه گواهی پایان کار صادره از سوی سازمان های مسئول
• انتقال حقوق و اختیارات و تکالیف قانونی وزارت جهاد کشاورزی و سازمان جنگل ها و مراتع در امور اراضی و منابع طبیعی به سازمان های مسئول دولتی و وابسته به دولت.

مناطق آزاد تجاری- صنعتی

مناطق آزاد، علاوه بر مراتب فوق، طبق قانون چگونگی اداره مناطق آزاد ( مصوب 1372 و اصلاحات بعدی آن) دارای مزایای قانونی بیشتری نسبت به مناطق ویژه اقتصادی هستند.

بخشی از مزایای خاص مناطق آزاد مصرح در قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری- صنعتی:

• تصویب آئین نامه ها و هماهنگ نمودن و کلیه فعالیت ها، تصویب اساسنامه سازمان ها و شرکت های تابعه، تصویب برنامه های عمرانی، فرهنگی، بودجه سالانه، عملکرد و صورت های مالی سازمان ها، تصویب مقررات امنیتی و انتظامی مناطق با تایید فرماندهی کل قوا و هم چنین اعمال نظارت کلی بر فعالیت های مناطق توسط هیات وزیران
• اداره هر منطقه به صورت شرکت با شخصیت حقوقی مستقل و استثناء از شمول قوانین و مقررات حاکم بر شرکتهای دولتی و سایر مقررات عمومی دولت
• اداره سازمان توسط هیات مدیره منتخب هیات وزیران(شورای عالی) و تعیین رئیس هیات مدیره و مدیرعامل با حکم رئیس جمهور به عنوان بالاترین مقام اجرایی در منطقه
• مسئولیت سازمان در صدور مجوز برای انجام هر نوع فعالیت مجاز، ایجاد مستحدثات و ...
• صدور روادید برای اتباع خارجی طبق آئین نامه مصوب هیات وزیران
• معافیت مالیاتی 20 ساله برای هر نوع فعالیت اقتصادی و خدماتی در منطقه
• آئین نامه خاص عملیات پولی و بانکی و تجویز تاسیس بانک و موسسات اعتباری اعم از داخلی و خارجی بنابر پیشنهاد سازمان و تائید بانک مرکزی
• تعیین نظام حاکم بر برابری ریال با اسعار مختلف در مناطق آزاد توسط هیات وزیران
• تجویز تامین و تضمین اعتبار از منابع داخلی و خارجی با تصویب هیات وزیران توسط سازمان ها
• آزادی ورود و خروج اصل و فرع سرمایه حاصل از فعالیتهای اقتصادی
• تضمین و حمایت حقوق قانونی سرمایه گذاران خارجی که پذیرش سرمایه آنها به تصویب هیات وزیران رسیده است(بر اساس آئین نامه مصوب هیات مدیران)
• ثبت شرکت ها و مالکیت های صنعتی و معنوی، ثبت کشتی ها، شناورها و هواپیما ها در منطقه با رعایت اصل 81 قانون اساسی
• تجویز تاسیس دفاتر نمایندگی سازمان ها در محل های لازم
•  تاسیس و فعالیت موسسات بیمه ایرانی و شعب و نمایندگی موسسات بیمه خارجی
• تاسیس و فعالیت بورس ها با سرمایه داخلی و خارجی

قانون مناطق ویژه فقط دارای یک آئین نامه اجرایی است که به تفسیر و تبیین قانون پرداخته است.اما در بیشتر مواد قانون مناطق آزاد ، هیات وزیران مکلف شده است حسب مورد آئین نامه، ضوابط و مقررات جداگانه ای را تدوین، تصویب و ابلاغ نماید. علیهذا، مناطق آزاد از قانون خود و آئین نام های اجرایی آن تبعیت می کند که عناوین چند آئین نامه و مقررات مهم به شرح زیر است:

• اساسنامه هر یک از سازمان های مناطق آزاد
• آئین نامه اجرایی صدور روادید خارجی در مناطق آزاد
• مقررات سرمایه گذاری
• مقررات صادرات، واردات و امور گمرکی
• آئین نامه اجرایی عملیات پولی و بانکی و دستورالعمل آن
• آئین نامه نحوه استفاده از زمین و منابع ملی
• آئین نامه اجرایی اخذ عوارض و دستورالعمل و روش اجرایی آن
• ضوابط ثبت شرکتها و مالکیت های صنعتی و معنوی
• مقررات خاص امنیتی و انتظامی با تایید فرماندهی کل قوا (در قالب55 آئین نامه به تفکیک: 1. مقررات امنیتی و انتظامی2. آئین نامه راهنمایی  و رانندگی3.آئین نامه مرزبانی4.آئین نامه چگونگی اداره اماکن5. مقررات ورود و اقامت اتباع خارجی در مناطق آزاد)
• بودجه سالانه                     

 

منبع خبر: