زخم بم کهنه شد.

در آن صبح سرد کسانی که خواب بودند رویاهایشان برای همیشه جاودان ماند و آنها که ماندند کاشانه را از دست دادند و چه دخترانی که بسان رقیه بی پدر شدند ؛چه خواهرانی چون زینب داغ از دست دادن برادر به دل کشیدند و چه پدرانی چون حسین بن علی پسرانشان بر روی دستانشان جان دادند .

آری در آن سپیده دم حنجره خوش صدای ایرج بسطامی در میان آوار برای همیشه خاطره ای ماندگار شدو نخل های مغرور و سر به فلک کشیده بم هراسان از غرش زمین به دنبال تکیه گاهی بودند .

درست  پنجم دی ماه ۸۲ بود که ارگ پرصلابت و چندهزارساله بم در میان آوار گم شد و تاریخ در خستگی زمان جا ماند.

اما اکنون ۱۷ سال از آن روزگاران می گذرد؛ نخلهای بم استوارتر از قبل ریشه هایشان را در دل زمین فرو کرده اند و مردم شهر به امید آبادانی بیشتر شهرشان و دلشان تا به امروز ادامه دادند .  

نه تنها مردم بم، که همه مردم ایران و حتی کسانی در آن سوی مرزها، هرگز خاطره تلخ بامداد جمعه پنجم دی‌ماه سال 82 بم را از یاد نخواهند برد. لرزش 12 ثانیه‌ای زمین و انبوهی از ویرانی و مرگ و اندوه.

شهر بم یکی از شهرهای کرمان و مرکز شهرستان بم است که به گواه تاریخ و اسناد به‌جای مانده، پایتخت گردشگری جنوب شرق ایران است و در فاصله 195 کیلومتری جنوب شرقی کرمان قرار دارد.

همه چیز به شب قبل از زلزله برمی‌گردد. پیش‌لرزه‌های آخر در بم در حدود ساعت‌های 22:00 و 22:30 قبل از زلزله اصلی و همچنین ساعت 4:40 بامداد یعنی حدود 45 دقیقه قبل از رخداد لرزه اصلی باقدرت کم، آخرین هشدارها را می‌دهند؛ ولی عده بسیار کمی از مردم این هشدارها را جدی می‌گیرند و به بیرون خانه‌های خود می‌روند. سرمای حدود منفی 9 درجه‌ای هوا ماندن در بیرون ‌از خانه را دشوار کرده بود.

و در نهایت ساعت 5 و 28 دقیقه بامداد جمعه 5 دی‌ماه 1382 زمین‌لرزه‌ای به‌شدت 6.6 ریشتر و به مدت دوازده ثانیه درست در کنار شهر بم و روی گسل بم رخ داد. زلزله‌ای که بیش از یک‌سوم از جمعیت شهر بم (حدود 30 هزار نفر) را به کام مرگ کشاند و به همین تعداد هم از مردم بم را دچار آسیب‌های مختلف فیزیکی و روانی کرد.

قربانیان این زمین‌لرزه در آمارهای مختلف، بین 30 تا بیش از 50 هزار نفر بیان ‌شده‌اند. (در آمار رسمی، 30 هزار کشته، 4 هزار مجروح و بیش از ده‌ها هزار نفر بی‌خانمان ذکر شده است) همچنین در این زمین‌لرزه 70 تا 85 درصد از سازه‌های شهر بم به‌کلی تخریب و ارگ تاریخی بم ویران شد.

12 ثانیه زمان زیادی نیست اما نه وقتی که پای غرش زمین در میان باشد و همین 12 ثانیه کافی بود تا آن صبح جمعه بم ویران شود. بازماندگان زلزله زیر آوار اندوه این فاجعه، پیکر عزیزانشان را به همت امدادگران و مردمی که برای کمک رفته بودند از زیر آوار خارج کرده و در قبرستان‌های بم‌ و شهرها و روستاهای نزدیک ‌آن به خاک سپردند. در این میان تلاش و همراهی روحانیون برای خاکسپاری جان باختگان زلزله مشهود و ستودنی بود.

جمعیت هلال احمر در مجموع برای کمک به زلزله زده‌های بم، بیش از 16 هزار امدادگر اعزام کرده بود که در قالب 95 تیم امدادی عملیاتی و 50 تیم درمانی شامل 2 هزار و 410 پزشک و پرستار به زلزله زده‌ها خدمات دادند. 44 کشور دنیا هم امدادگران خود را اعزام کرده بودند که حدود هزار و 800 نفر می‌شدند و در قالب 95 تیم عملیاتی در منطقه فعال بودند. بیشترین نیاز زلزله زده‌ها، دریافت خدمات درمانی و اسکان اضطراری بود؛ حدود 114 هزار دستگاه چادر، 552 هزار تخته پتو، 145 هزار تخته موکت بین مردم توزیع و اسکان 214 هزار نفر هم انجام شد.

همچنین حدود یک میلیون سبد کالا شامل اقلام اساسی در اختیار زلزله زده‌ها قرار گرفت. 3 هزار و 168 دستگاه آمبولانس و خودروی امدادی به همراه دو فروند بالگرد نیز وظیفه انتقال مصدومان را برعهده داشتند. در آن روزها 13 اردوگاه مجهز در شهر بم راه‌اندازی شد تا خدمت‌رسانی به زلزله زده‌ها با نظم بیشتری همراه باشد. امدادگران کشورهای خارجی نیز حدود 264 محموله امدادی در بین مردم توزیع کردند. 

مردم شهر آن روزها را صحنه‌هایی از قیامت توصیف می‌کنند... فشار روحی و روانی بسیاری بر بازماندگان زلزله وارد شد که هنوز هم آثاری از آن بر عده‌ای باقیست...

اما بم آن طور باقی نماند و آنطور که یکی از فرزندانش سروده بود:

            نفس باد صبا مشک فشان خواهد شد .                      بم به امید خدا شاد و جوان‌خواهد شد

دوباره برخاست... محکم و با صلابت چونان ‌نخل‌های استوارش. ققنوس‌وار از میان ویرانه‌ها و آوار زلزله برخاست. دوباره خانه‌ها و ساختمان‌ها ساخته شدند. این بار اما محکم تر و مقاوم تر از قبل. آوارها از شهر خارج شدند. نخلستان‌ها دوباره جان‌ گرفتند. دانش آموزان به مدرسه رفتند. مسجد، بیمارستان ‌و ورزشگاه و بوستان ها بنا شدند. بازار و مغازه‌ها رونق گرفتند. جوان‌ها زندگی‌های تازه را از سر گرفتند. نوزادان به بم بعد از زلزله چشم‌گشودند و خیابان‌های شهر دوباره به عابران و مسافران سلام کردند...

با فعالیت‌های مرمتی و اجرای طرح‌های پژوهشی که توسط کارشناسان ایرانی و خارجی در ارگ تاریخی بم انجام شد این بنای تاریخی در سال 1391 از لیست میراث در خطر خارج شد و مرمت آن همچنان ادامه دارد و در همین‌شرایط همه ساله تا پیش از همه گیری کرونا مورد بازدید گردشگران داخلی و خارجی بسیاری قرار می‌گرفت و ارگ تاریخی بم همچنان از بناهای تاریخی و ماندگار جهان است که در فهرست آثار یونسکو ثبت شده است.

امسال هم پنجم دی ماه جمعه است و مردم بم طبق سنت این 17 سال از نیمه شب به قبرستان می‌روند و بر مزار بستگانشان شمع روشن می‌کنند، صدای زنده یاد ایرج بسطامی شهر را فرا می‌گیرد. هزاران قصه دردناک برایشان در 12 ثانیه‌ بامداد فردا تکرار می‌شود و عزیزانشان در نظرشان پرپر می‌شوند اما سعی می‌کنند با روحیه‌ای قوی‌تر برای ساختن شهری مقاوم‌تر، روز جدید بعد از زلزله را آغاز کنند.

مردم بم ایستادند با زخمی بر دل و اندوه فراموش ناشدنی تا همیشه تاریخ تلاش کردند تا شهر خود را از نو بسازند.هر چند شاید کسی در تمامی این سال‌ها فکری برای درمان درد بزرگ مردم این شهر نکرد و بازتوانی روحی مردم این شهر فراموش شد..