درس هایی برای ایران

صنعت خودرو های با انرژی جدید چین(NEV) به عنوان یکی از هفت صنعت استراتژیک نوظهور این کشور با هدف کاهش آلودگی ‌زیست محیطی، کاهش مصرف انرژی فسیلی و ارتقاء صنعت خودرو و صنایع پشتیبان مورد توجه جدی دولت این کشور قرار گرفته، به طوری که این کشور از سال ۲۰۱۵ رتبه نخست مالکیت خودروهای برقی در جهان را به خود اختصاص داده است.  

 صنعت خودرو های با انرژی جدید چین  (NEV یا New Energy Vehicle) به عنوان یکی از هفت صنعت استراتژیک نوظهور این کشور با هدف کاهش آلودگی ‌زیست محیطی، کاهش مصرف انرژی فسیلی و ارتقا صنعت خودرو و صنایع پشتیبان مورد توجه جدی دولت این کشور قرار گرفته، به طوری که این کشور از سال 2015 رتبه نخست مالکیت خودروهای برقی در جهان را به خود اختصاص داده است.

سه پیشران کلیدی تاثیر گذار بر توسعه صنعت NEV در چین عبارتند از:

نوآوری فناورانه: به عنوان یک صنعت نوظهور، پیدایش صنعت NEV به دلیل پیشرفت‌های فناورانه جدید در زمینه باتری‌ها، موتورها، کنترل‌های الکتریکی، تجهیزات شارژ و غیره بوده است. لذا،  نوآوری فناورانه مشترک در بین تولیدکنندگان و تامین کنندگان قطعات باعث شکل گیری، گسترش و بازسازی زنجیره نوآوری مشترک NEV در اکوسیستم نوآوری شده و توسعه پایدار صنعت NEV را به پیش برده است.

تقاضای بازار: توسعه تقاضای بازار و ارتقای مقبولیت محصول از عوامل اصلی تاثیرگذار بر توسعه صنعت NEV چین به شمار می روند. 

سیاست دولت: سیاست های دولت در چین تکامل هم افزای زنجیره نوآوری و مقبولیت اجتماعی را هماهنگ کرده و به توسعه صنعت NEV سرعت بخشیده است. این سیاست ها که با هدف تشویق توسعه فناوری‌های پایه‌ و کاهش قیمت NEV ها شکل گرفته اند، به سه دسته تقسیم می‌شوند:

الف) ابزارهای سمت عرضه؛ شامل ابزارهایی که بر توسعه فناوری NEV، بهبود کارایی و عملکرد محصول و کاهش هزینه تولید تمرکز کرده اند. این ابزارها شامل هدف گذاری کمی برای تولید خودرو، معافیت از مالیات تولید، حمایت از تحقیق و توسعه محصول، اعطای اعتبار مالیاتی و برنامه ریزی توسعه فناوری محصول بوده است.

ب) ابزارهای سمت تقاضا؛ ابزارهایی که از سال 2009 با هدف افزایش مقدار خرید، کاهش هزینه‌های استفاده و افزایش سهولت استفاده از محصول بکار گرفته شدند. همچنین افزایش یارانه از سوی دولت برای خرید خودرو شخصی و تسهیلات شارژ، ضمن افزایش مقبولیت اجتماعی خودروهای برقی، بازیگران بیشتری را به مشارکت در ایجاد زیرساخت‌ها تشویق نموده است. این ابزارها شامل اعطای یارانه تشویقی، یارانه زیرساخت، یارانه بهره برداری، خریدهای دولتی، تخفیف خرید، معافیت مالیاتی خرید و  برنامه ریزی توسعه زیرساخت بوده است.

ج) ابزارهای توسعه رقابت پذیری و  محیط زیست؛ ابزارهایی که از سال 2011 با توسعه مقیاس و بلوغ صنعت، بطور فزاینده برای ملاحظات زیست محیطی و شکل دادن به یک محیط رقابتی منصفانه و منظم، جهت هماهنگ کردن فرآیند نوآوری پیچیده صنعت NEV توسعه داده شده اند. این ابزارها شامل بازنگری در مقررات ورود وسایل نقلیه،  سخت گیری در خصوص انتشار آلاینده ها، بهبود استانداردهای زیرساخت و استانداردهای محصول و ...  بوده است.

براین اساس، بکارگیری همزمان سه پیشران کلیدی «نوآوری فناورانه، تقاضای بازار و سیاست دولت»، تکامل مستمر اکوسیستم نوآوری NEV چین را به دنبال داشته و موجب شکل‌گیری، رشد و ارتقای این صنعت شده است. مراحل تکامل اکوسیستم نوآوری و فازهای توسعه پایدار صنعت NEV در چین را می توان به شرح زیر برشمرد:

1- شکل گیری اکوسیستم پایدار در مرحله ابتدایی صنعت:  این دوره مربوط به سالهای 1991 تا 2007 است که در آن با توجه به حمایت های دولت چین از طرح های نوآورانه و فناورانه، برخی از تولیدکنندگان وسایل نقلیه رایج با سوخت سنتی را با باتری‌های بهبود یافته و فناوری‌های موتور الکتریکی پیوند زدند تا زنجیره نوآوری مشترک را با هدف توسعه خودروهای برقی اولیه شکل دهند. در همین حال, تقاضای جایگزینی بالقوه بسیار بالا، طرح­های دولت برای حمایت مالی از نوآوری فناورانه، همراه با ورودی تحقیق و توسعه اولیه برخی از شرکت­ها سه نیروی پیشران برای ایجاد یک زنجیره نوآوری مشترک کوچک اما نسبتا کامل شد تا اکوسیستم صنعت NEV چین تشکیل شود.

2 – تشکیل اکوسیستم پلتفرم و رشد صنعت :  این دوره مربوط به سالهای ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲ است، که در آن صنعت NEV چین به سرعت براساس اکوسیستم پلتفرم با حضور کلیه بازیگران رشد کرد. در این دوره، با راهنمایی نقشه راه فناوری چین، پیشرفت های فناورانه، افزایش تقاضای عمومی و تقویت یارانه های مالی طرف تقاضا، از توسعه اکوسیستم پلتفرم نوآوری صنعت NEV در چین حمایت شد و موجب توسعه موازی انواع خودروهای PEVs ،PHEVs و FCVs شد.

3- ارتقا اکوسیستم و پیکره بندی مجدد صنعت : این دوره از سال ۲۰۱۳ آغاز شده و تا به امروز ادامه دارد. نیروی های پیشران در این دوره عبارتند از:  افزایش بلوغ در نوآوری و گسترش زنجیره نوآوری مشترک NEVها با توسعه و کاربرد فناوری های مکمل، آغاز برنامه های توسعه هوشمند NEV ها توسط شرکت های فعال در حوزه فناوری های مکمل مانند اینترنت اشیا و هوش مصنوعی، پذیرفته شدن تعداد فزاینده ای از NEV ها توسط مصرف کنندگان خصوصی، افزایش یارانه‌های دولت برای خرید خودرو شخصی و تسهیلات شارژ که بازیگران بیشتری را تشویق کرده تا در ساخت و بهره‌برداری از زیرساخت‌ها مشارکت کنند، و تقویت سیاست ها و مقررات زیست محیطی برای حمایت از گسترش هم افزایی زنجیره های نوآوری مشترک NEV ها در چین.

 

نکات کلیدی:

نوآوری فناورانه، تقاضای بازار، و سیاست‌های دولت، توسعه صنعت NEV چین را به پیش می‌برند و سیاست های دولتی تنها زمانی می‌تواند نقش موثری از هماهنگی را ایفا نماید که از فرآیند نوآوری و مکانیزم انتخاب تقاضای بازار پیروی نماید. بنابراین، مطابق با الگوی چین روند تکامل اکوسیستم نوآوری صنعت خودروهای برقی در کشور را می توان در سه مرحله ذیل برنامه ریزی کرد.

در مرحله نخست توسعه فناوری های با ریسک کم، بهره گیری از تقاضای بالقوه بازار و سیاست های سمت عرضه، یک اکوسیستم نوآوری قابل دوام و شکل اولیه صنعت خودرو برقی را ایجاد می کند.

در مرحله بعد، پیشرفت های فناورانه، توسعه تقاضای عمومی و سیاست های سمت تقاضا، توانایی این صنعت را برای رشد از طریق اکوسیستم مبتنی بر پلتفرم با حضور کلیه ذینفعان افزایش می دهد.

در مرحله آخر، نوآوری بالغ، تقویت تقاضای بخش خصوصی و ملاحظات زیست‌محیطی موجب ارتقای صنعت خودروهای برقی از طریق گسترش و پیکربندی مجدد اکوسیستم نوآوری آن می شود.

منبع خبر: